4 Lessenseries
Praktijkboek
Het document hieronder geeft hoofdstuk 4 van het Praktijkboek natuurkundedidactiek: Natuurkunde lessen ontwerpen.
Bronnen
voor verdere studie
4.2 Cursorische lessenserie
Literatuur – De publicaties hieronder geven een beeld van de ideeën achter probleemgeoriënteerd leren en de leerlingdenkbeelden over het onderwerp elektriciteit uit het in het praktijkboek opgenomen voorbeeld.
- Hans Poorthuis (1999). Een oriëntatie op laagdrempelig probleemstellend onderwijs. Utrecht: Centrum voor Bètadidactiek. [Document nog ergens beschikbaar?]
- Pieter Licht & Marco Snoek (1986). Elektriciteit in de onderbouw: Een inventarisatie van begrips- en redeneerproblemen bij leerlingen. NVON-Maandblad 11(11), 32-36.
- Pieter Licht (1987). Een model voor elektriciteitsonderwijs. NVON-Maandblad 12(6), 264-267.
- Ed van den Berg, Wim Grosheide, Jannie Breedijk & Anneke Schouten (1995). Misconcepties, elektriciteit, energie en basisvorming. NVOX 20(6), 257-260.
Het gebruik van flipping the classroom in een lessenserie wordt meer uitgebreid besproken in het Handboek natuurkundedidactiek.
- Wouter Spaan (2017). Flipping the classroom. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (red.), Handboek natuurkundedidactiek (pp.75-79). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
Het omgaan met verschillen tussen leerlingen wordt meer uitgebreid besproken in het Handboek natuurkundedidactiek. Daarnaast is er ook een website Omgaan met verschillen van de SLO, met name gericht op de verschillen tussen jongens en meisjes en hoe daarmee om te gaan. In de publicatie Natuur- en scheikunde in de basisvorming is ten slotte meer te vinden over de verschillende leerstijlen van leerlingen.
- Hans van Bemmel (2017). Differentiatie. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (red.), Handboek natuurkundedidactiek (pp.66-70). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Website SLO: Omgaan met verschillen – Adviezen rond schoolorganisatie, pedagogisch klimaat, leerinhoud, leeractiviteiten en rol van de docent.
- Twan Brouwers (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden. Zutphen: Thieme > Leerstijlen (pg. 143).
De examens kunnen een bron van toetsvragen zijn. Deze examens zijn, samen met de bijbehorende correctievoorschriften, te vinden op de website van de NVON. De website Toetsen op School van het Cito is speciaal ontwikkeld voor studenten van lerarenopleidingen.
- Website NVON: www.nvon.nl > les & examen > examen.
- Website Cito: Toetsen op School – Informatie over onder andere doel en inhoud van toetsen, betrouwbaarheid en validiteit van toetsscores, construeren van gesloten vragen, open vragen en praktijktoetsen, en beoordelen van toetsscores.
- Titus Geerlings & Tjipke van der Veen (1996). Lesgeven en zelfstandig leren. Assen: Van Gorcum.
Lesmateriaal – Voorbeelden van gevarieerde lessenseries met uiteenlopende accenten zijn te vinden in de volgende publicatie.
- Twan Brouwers (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden. Zutphen: Thieme.
Het lesmateriaal bij het in het praktijkboek opgenomen voorbeeld van probleemgeoriënteerd leren is te vinden op de volgende website.
- Website: http://www1.phys.uu.nl/natdid/psl [Maar deze website zal er wel niet meer zijn. Zijn er nog wel documenten beschikbaar?]
4.3 Projectmatige lessenserie
Literatuur – Achtergrondinformatie over en voorbeelden van webquests, projectonderwijs en profielwerkstukken zijn te vinden op de volgende websites.
- Website Leraar24: Dossier webquest [link werkt niet, er lijkt geen sprake van een dergelijk ‘dossier’]
- Website Webquest: www.webkwestie.nl
- Website Ecent/Elwier: Projecten met diepgang | Auteur: Gerald van Dijk
- Website Scholieren.com: Profielwerkstukken
Achtergrondinformatie over het leren van leerlingen – waaronder het leren van projecten – is te vinden in de volgende publicatie.
- Robert Marzano & Wietske Miedema (2008). Leren in vijf dimensies, moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs. Assen: Van Gorcum.
Over het beoordelen van projectwerk met behulp van rubrics is meer te vinden op de websites van de SLO, Vernieuwenderwijs en Leerling2020. Overigens worden op de hierboven genoemde website Webquest de eindproducten ook op deze manier beoordeeld, en zijn daarvan op de website voorbeelden te vinden.
- Website SLO: Rubrics
- Website Vernieuwenderwijs: Rubrics in de klas: zo ga je ermee aan de slag
- Website Leerling2020: Zo maak je een rubric – stappenplan
Lesmateriaal – In het praktijkboek staat als voorbeeld de eindopdracht Nul-energie-woning met een bijbehorende single-point-rubric. Vaak wordt voor het beoordelen van projectwerk een rubric met vijf beoordelingsniveaus gebruikt: onvoldoende, voldoende, ruim voldoende, goed en zeer goed. Het document hieronder geeft als voorbeeld de eindopdracht Spoorboekje met een bijbehorende five-point-rubric.
- Eindopdracht: Spoorboekje
De tekst van ‘Eindopdracht spoorboekje’ in de kopij was uitermate verwarrend (vreemde verwijzing naar webquest, drie onbegrijpelijke deelopdrachten), dus het is de vraag of dit goed is gegaan in de eindredactie.
Opleidingsactiviteiten
Het eerste document hieronder geeft enkele suggesties voor opleidingsactiviteiten / opdrachten bij hoofdstuk 4 van het Praktijkboek natuurkundedidactiek. De documenten daaronder geven de werkbladen en – indien van toepassing – de voorbeelduitwerkingen waarvan in enkele opdrachten sprake is.
Werkbladen
- Draaiboek lessenserie
- Een les starten met doelen: resultaatgericht of probleemgeoriënteerd
- Opgaven classificeren
- Specificatietabel